PROJECT ATJAR, KROEPOEK, PISANG
Indonesische woorden in hedendaags Nederlands / Indonesian words in contemporary Dutch language

Over het onderzoek en het tafelkleed: intekenen tot 5 januari 2025 / Research Project and tablecloth: sign up until 5 January 2025

NL

Honderden Indische/Indonesische woorden in de Nederlandse taal zijn onlosmakelijk verbonden met het koloniale verleden, maar de meeste mensen zijn zich niet meer bewust van hun herkomst. Er zijn hele oude bij: ‘atjar’ (ingelegd zuur’) en ‘pisang’ (banaan) dateren al uit 1596. Maar de meeste Indonesische leenwoorden zijn in de negentiende eeuw in de Nederlandse taal opgenomen. In die periode was de Nederlandse aanwezigheid in Nederlands-Indië het intensiefst. De woorden ‘pienter’ (slim), ‘tabee’ (groet), ‘goena-goena’ (tovermiddelen of ‘black magic’) en ’kroepoek’ (knapperige viskoekjes stammen uit deze tijd. In augustus ben ik begonnen deze leenwoorden te inventariseren, de betekenissen uit boeken en andere bronnen te noteren.

Tafelkleed
Uit die verzameling zijn woorden bijelkaar gebracht die met eten te maken en deze aangevuld met woorden uit kookboeken, menus en herinneringen van mijzelf en van vrienden. 187 Woorden van specerijen, vruchten, groenten, gerechten, snacks en zoetigheden, drank en ijs, smaken en meer zijn verwerkt in het ontwerp. Natuurlijk is het verre van compleet, maar geeft wel een beeld van de rijke Indische/Indonesische eetcultuur. Terwijl ik ermee bezig was en aan deze spijzen dacht, kreeg ik al trek!

Wat de spelling betreft ben ik uitgegaan van de benamingen die rond 1942 bekend zijn. Zo verwijzen de woorden zowel naar een ‘tempo doeloe’ als ook naar de tegenwoordige tijd - eigenlijk vormt het een tastbare verbinding tussen nazaten van Indische Nederlanders met het leven in Indonesie anno 2024. Vrijwel alles wat er op te lezen is, is nog te vinden, te maken of te proeven. Ik hoop dat het tafelkleed als een aanjager van gesprekken over de banden tussen Indonesië en Nederland zal functioneren.

Speciale eerste editie

Op de foto zie je een 1 m proefstuk van het tafelkleedontwerp, totale afmeting 130 x 240 cm. De techniek is digitale druk op 256 grs satijn katoen (te wassen op 30 graden in de wasmachine). Bij het tafelkleed wordt een woordenlijst geleverd en gesigneerd. U kunt nu intekenen op de eerste editie van 8 tafelkleden, of zoveel als er belangstelling is.

Intekenprijs tot 5 januari 2025: € 150 (winkelprijs vanaf € 175)
inclusief 21 % btw, exclusief verzendkosten

Leverbaar vanaf 15-30 februari 2025. Reserveer via het contactformulier.

Download hier het persbericht (vanaf 2025)

Met dank aan het V-fonds, de professionele ondersteuning van Marijke Bovens, tekstredacteur; voor het onderzoek: dank aan de adviezen van Richard Cress, Nicoline van der Sijs (em. hoogleraar historische taalkunde van het Nederlands).

EN

Hundreds of Indonesian words in the Dutch language are inextricably linked to the colonial past, but most people are no longer aware of their origin. In this project, I will list and research these loan words. There are very old ones: 'atjar' (pickled sour') and 'pisang' (banana) date as far back as 1596. But most Indonesian loanwords were incorporated into the Dutch language in the nineteenth century. During that period, the Dutch presence in the Dutch East Indies was most intense. The words 'pienter' (clever), 'tabee' (greeting), 'goena-goena' (magic remedies or 'black magic') and 'kroepoek' (crispy fish cakes) date back to this time.

Tablecloth
From this collection, words related to food were gathered and supplemented with words from cookbooks, menus and memories of myself and friends. 187 Words of spices, fruits, vegetables, dishes, snacks and sweets, drinks and ice cream, flavours and more have been incorporated into the design. Of course, it is far from complete, but does give an idea of the rich Indian/Indonesian food culture. While I was working on it and thinking about these foods, I was already getting an appetite!

As for the spelling, I went with names known around 1942. Thus, the words refer both to a 'tempo doeloe' and also to the present tense - in fact, it forms a tangible connection between descendants of the Dutch East Indies with life in Indonesia anno 2024. Almost everything on it can still be found, made or tasted. I hope the the tablecloth will act as a trigger for conversations about the ties between Indonesia and the Netherlands.

Special first edition

The photo shows a sample of the design. The technique is digital printing on 256 grs satin cotton (machine washable at 30 degrees). Size 130 x 240 cm, signed and comes a glossary in the package. You can now subscribe to the first edition of eight tablecloths, or as many as there is interest up to 25.

Sign-up price until 5 January 2025: € 150 - (retail price from € 175)
including 21 % VAT, excluding shipping costs

Available from 15-30 February, contact for details.

Many thanks to the V Fund for awarding this project! Grateful to the professional assistance of Marijke Bovens, text editor; research: with thanks to the advice of Richard Cress, Nicoline van der Sijs (em. professor of historical linguistics of the Dutch language).